Check if a string is Palindrome in Python

 metin = input("Enter string for palindrome check: ")

print(metin)
ters_metin = ""
yeni_metin = ""

if len(metin) == 0:
    print("Not a palindrome")

# To remove any empty character from the string
for m in metin:
    if m != " ":
        yeni_metin = yeni_metin + m
    else:
        continue

# to reverse the string
for x in range(1,len(yeni_metin)+1):
    ters_metin = ters_metin + yeni_metin[-x]

print(metin)
print(yeni_metin)
print(ters_metin)
if ters_metin == yeni_metin:
    print("input string is a palindrome")
else:
    print("input string is not a palindrome")

Reverse a String in Python without using any built-in Functions

 metin = """This text will be reversed without using any built-in functions"""

ters_metin = ""
i = 0
y = []
a = [0]
for x in metin:
    i = i+1
    a[0] = i
    y = y + a

for z in y:
    ters_metin = ters_metin + metin[-z]
print(metin)
print(ters_metin)

Özet Olarak Yazılım Testi Nedir

Yazılım sistemlerinin hedeflenen kullanım ortamında tam, doğru ve tutarlı olarak müşteri istek ve beklentilerine uygun çalıştığının kontrolüdür.

Ürünü En Hızlı Şekilde Nasıl Test Edebilirim?

Projelerin doğası gereği bazen regresyon testi kapsamında bazen sistemin canlıya alınmasında bazen de müşteriye yapılacak sunum öncesinde, ürünün beklendiği gibi çalıştığının doğrulamasının yapılması gerekmektedir.

Tabii ki en güvenilir yöntem %100 kapsama oranına sahip testlere sahip olmak ve test otomasyonu kullanarak tüm testleri baştan sona çalıştırmaktır. Fakat çoğu zaman bu rüya-senaryoyu gerçekleştirme imkanı olmaz. 

Böyle bir ihtiyaç varsa şu kararın verilmesi gerekir; ürünün hangi yetenekleri / isterleri daha kritiktir?
Tüm testleri koşturamayacağımıza göre risk temelli test yaklaşımı ile hangi yeteneklere odaklanmamız gerektiğini belirlememiz gerekiyor.

Bankacılık uygulamalarında bu yetenekler farklıyken, stok yönetim yazılımlarda çok daha başka yetenekler önemlidir.

En kritik yetenekler belirlendikten sonra, kritiklik derecesi yüksekten aşağıya doğru sıralanır ve en üstteki yeteneğe en çok zaman ayrılırken, listenin altına doğru inildikçe test süresi de kısaltılır.
Örneğin toplam 10 yetenek varsa ve test için de toplam 20 saat süre ayrılmışsa, 1. yetenek için 3 saat, 2. için 2,5 saat, 3. için 2 saat, ..., 10. için 20 dakika, şeklinde bir planlama yapılabilir.

Burada önemli olan bir diğer konu da testi yapacak kişinin o alandaki bilgisidir. Test altındaki yetenekle ilgili 10 yıl deneyimi olan bir test mühendisinin, 3 yıl deneyimi olan birine göre çok daha etkin test yapacağı da unutulmamalıdır. Test yöneticisinin bu durumu da göze alması önemlidir.

STANAG Doğrulama

Askeri (çoğunlukla NATO) projelerde sözleşmelerde tanımlı STANAG'lar kullanılarak ürünlerin geliştirilmesi ve doğrulanması gerekmektedir.

STANAG, Standardization Aggrement'in kısaltmasıdır ve tüm listeye buradan ulaşabilirsiniz; fakat çoğuna doğrudan erişim yoktur.

STANAG kullanılarak ürünleri geliştirmenin ve test etmenin güzel tarafı; istenen her yeteneğin detaylı olarak tanımlanmış olması, muğlaklıkların olmamasıdır. 

Zor tarafı ise, kimi STANAG 300-400 sayfa olabilmekte kimi zaman da diğer standartlara referanslar vererek binlerce sayfaya çıkabilmektedir. (Her zaman olduğu gibi) Bu zorluk aynı zamanda bir de fırsat yaratmaktadır. Sektörde bu kadar kalın dokümanları okumaya ve öğrenmeye hevesli çok kimse olmadığı için herhangi bir STANAG ailesini iyi öğrenmeniz durumunda hem yurtiçi savunma sanayinde hem de NATO ve diğer askeri oluşumlara yönelik yazılım yapan yurtdışı firmalarda kolaylıkla iş bulabilirsiniz. Fakat tekrar söyleyeyim; bu dokümanlara hâkim olmak kolay değildir. Çoğunlukla bu dokümanlara uygun olarak geliştirilen ürünler test edildiği zaman standartın ne anlattığı daha iyi anlaşılır olmaktadır.

STANAG kullanarak doğrulama yaparken dikkat edilmesi gereken konu, hazırlanacak test senaryolarının birebir standarttaki maddelerle eşleştirilmesidir; bir senaryo birden çok maddeyi içerebilir. Ve tabii her zaman olduğu gibi, izlenebilirlik matrisini de doğru ve detaylı hazırlamak önemlidir.

Başlamış bir Projeye Atanan Test Mühendisinin Yapması Gerekenler

Bir test mühendisinin projenin sözleşme aşamasında projeye dahil olması en ideal durumdur. Çünkü, henüz sözleşme aşamasında gereksinimleri inceleyebilecek, gözden geçirip yorum verebilecektir. Böylece projenin sonraki aşamalarında ortaya çıkabilecek eksiklikleri çok daha önceden tespit edebilecektir.

Ancak kimi zaman, projenin ortasından projeye dahil olmak durumunda kaldığımız çok oluyor. Gereksinimlere / ürüne / sürece hızlı bir şekilde hâkim olunabilmesi için gerekli adımları aşağıda listeledim. Bu neden önemli? Çünkü projenin kabul aşaması yaklaştığında, daha henüz sözleşmeyi / gereksinimleri bile okumamış iseniz, (muhtemelen) bir başkasının hazırladığı test senaryolarının geçerliliğinden, tamlığından, doğruluğundan asla emin olamayacaksınız demektir. "Gereksinim İzlenebilirlik Tablosu'na bakarım, her gereksinim en az bir teste atanmışsa, bence testler tamdır, doğrudur" diyemezsiniz. Evet, bu gereklidir ama yeterli şart değildir. Belki testler gereksinimlerde bahsedilen durumları karşılamıyordur? Bu riski almaya gerek yok.

1. İlk olarak mutlaka sözleşme okuyun. En kapsamlı sözleşme bile 50 sayfayı geçmez. Bir günde okur, 2-3 günde tamamına hâkim olursunuz.
2. Sözleşmede belirtilen her maddenin (ister yönetimsel ister teknik maddeler olsun) bir proje çıktısı ile karşılandığından emin olun. Örneğin, bir Test ve Değerlendirme Ana Planı ve bir de Yazılım Test Planı istenmişse, sizden önce bunların hazırlanmış olduğundan emin olun. Aylık / haftalık proje ilerlerme raporları isteniyorsa, bunların formatının, içeriklerinin belirlendiğinden emin olun; yoksa hazırlayın.
3. Sözleşme maddeleri ile Sistem Gereksinimleri arasında izlenebilirlik kurulduğundan, her bir sözleşme maddesinde belirtilen isterin, sistem gereksinim(ler)i tarafından gerçekten karşılandığından emin olun; yoksa sonradan çok sorun çıkacaktır.
4. Geri kalan dokümantasyon için V döngüsünü uygulayın.
5. Ürüne en hızlı şekilde adapte olmanın yolu:
1. Hazır test dokümanları ile sistemi test etmek,
2. Hazır kullanım dokümanı ile sistemi kullanmaktır.
3. Ayrıca, (proje ekibine, direktörlere, müşteriye,...) arada bir ürünün tanıtımını yapmak da çok faydalı olacaktır.
6. Asla varsayım yapmayın: "Nasıl olsa benden öncekiler bunları yapmıştır, dokümanları hazır, gözden geçirme de yapılmış, demek ki bunlar doğrudur" diye düşünmeyin !!!
7. Kim hazırlamış olursa olsun, kime atanmış olursa olsun, sizin işinizi etkileyen konularda kimseye güvenmeyin. Çünkü onlar da projeden ayrılıp gittiklerinde, aslında bu işlerin kısmen veya tamamen eksik olduğunu görebilirsiniz. Bu durumda da o işleri kim yapacak? :) Evet, bildiniz; siz yapacaksınız.

Bu Yöntemle Yazılım Kabul Testlerinde Başarıya Ulaşın

Projelerin kullanıma alınmadan önceki son test aşaması olan Kabul Testleri'nden önce yapılması gereken ama genelde vakit ayrılmayan önemli bir konu olan Oryantasyon'dan bahsedeceğim.

Test dokümanları genelde oldukça kapsamlı ve aşırı dikkat verilmediği sürece kolaylıkla içinde kaybolabileceğiniz belgelerdir.

Yazılım projelerinin kabul testlerinin başarıya ulaşmasında en etkili yöntemlerden biri katılımcılara verilecek olan Test Oryantasyonu'dur.

Oryantasyonun amacı, testin ilerleyişinin nasıl olacağı, hangi testte hangi yeteneklerin nasıl test edildiği, hiçbir gereksinimin gözden kaçırılmadığı, test sırasında verinin hangi kaynaktan nasıl girileceği, test çıktılarının nasıl toplanacağı ve saklanacağı, testte ortaya çıkan hataların ve isteklerin nasıl yönetileceği konularında test katılımcılarına detaylı bilgi vermektedir.

Bu yüzden, her ne kadar testten önce müşteri test belgelerini gözden geçirmiş olsa bile (ki çoğu zaman detaylı bir gözden geçirme de yap(a)maz müşteri), testin katılımcılarına (gerekirse 1-2 gün boyunca) oryantasyonun verilmesi, hem müşterinin test sürecine olan güveninin artırılmasına, hem test faaliyetine daha çok katkı sağlamasına, hem de ürünün nihai ortamdaki kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek hataların çok daha erken farkedilmesine imkan sağlayacaktır.

Kullanıcı Tanıma Anketi (Sistem Analizi)

Geliştirilmesi planlanan yazılım sistemlerinin amacına uygun, yüksek performanslı, etkinliği yüksek ve müşteri beklentilerinin ötesine geçmesini sağlamanın en kolay yolu detaylı bir sistem analizinin yapılmasıdır.

Sistem Altsistem Tanımları dokümanının Fonksiyonel Gereksinimler kısmında sisteminin "ne yapması" gerektiği belirtilirken "Sistem Karakteristikleri" başlıklarında da yapacağı işi "nasıl yapması" gerektiği belirtilir.

Pek çok projede "Sistem Karakteristikleri" başlıkları bütçe yetersizliği, zaman darlığı veya yeterli uzmanlık olmaması sebepleri ile U/D, N/A, DSB gibi kısaltmalar konularak boş bırakılır.

Sistem kullanıma alındıktan sonra da kullanılabilirlik, erişebilirlik, performans, idame edilebilirlik, gibi konularda ardı ardına sorunlar yaşanmaya başlanır.

Standartlara uygun proje geliştiren şirketler çoğunlukla (kısmen de olsa) "Sistem Karakteristikleri"ni belirlemeye çalışmaktadır. Ancak daha düşük bütçeyle iş yapan şirketlerin bu tarz belgeler oluşturma imkanı olmayabilir.

Bu sebeple, bu tarz şirketlerin kullanımı için, son kullanıcıları tanımaya yönelik soruları aşağıda listeledim. Bu sorulara ek sorular da eklenebilir. Sorulara verilecek cevaplara uygun olarak geliştirilecek yazılım sistemlerinin çok daha az hata içeren ve yüksek müşteri memnuniyeti içeren sistemler haline geleceğine emin olabilirsiniz.

Kullanıcı Beklentileri: 

• Kullanıcıların sistemden beklentileri nelerdir?
• Mevcut durumda ne tip işlerde ne tip maliyetler / zararlar oluyor?
• Kullanıcıların bilgisayar okuryazarlığı hangi seviyededir?
• Kullanıcılar içinde bedensel / zihinsel engeli olanlar var mı? Ne tür engelleri var?
• Sistem tek bir yerleşke içinde mi kullanılacak yoksa geniş bir alanda mı?

Kullanıcıları Tanıma:

• Toplam kaç kullanıcı olacak? Önümüzdeki 5 yılda kullanıcı sayısında tahminen kaç kişilik bir artış olur?
• Hangi rollerde kullanıcılar olacak? Yönetici, sistem yöneticisi, veri giriş, raporlama / sunum, …
• Rollere göre kullanıcı sayıları nedir?
• Rollere göre kullanıcılar hangi gün ve saatlerde sistemi kullanacaklar?
• Rollere göre hangi kullanıcı sistemi ne kadar süre kullanacak?
• Rollere göre kullanıcıların en stresli / yoğun / yorucu iş akış(lar)ı nelerdir?
• Rollere göre kullanıcıların çalışma ortamı kısıtları var mı? Sahada kullanım gibi.
• Rollere göre kullanıcı için en kritik / beklemeye tahammül edemeyeceği iş akış(lar)ı nelerdir?
• Kullanıcıların uygulama üzerinden ve/veya dosya sistemi / veritabanı üzerinden girecekleri veri tipleri nelerdir?
• Kullanıcıların girecekleri veri dosyalarının adet ve/veya boyut sınırı var mıdır?
• Kullanıcıların sisteme toplu halde girmeleri gereken veriler ve/veya başka bir sistemden aktarılması gereken veriler var mı?
• İşin zorluklarını ve olası dar boğazlarını anlamak açısından bir müddet çalışma ortamında kullanıcılar ile birlikte vakit geçirmemiz mümkün mü?

Kullanıcı Eğitimi:

• Kullanıcılara hangi konularda eğitim verilecek?
• Eğitim hangi ortamda yapılacak?
• Eğitim sırasında (projenin ilk aşamasında) Kullanabilirlik testi için prototip hazırlanması.
• Toplamda hangi rolde kaç kullanıcı eğitim alacak?
• Eğitim materyali nelerden oluşacak?

Donanım/Yazılım Altyapısını Tanıma:

Yazılım:

• Kullanılan işletim sistem(ler)i nelerdir?
• Kullanılan internet gezginlerinin isimleri ve versiyonları nedir?
• İnternet Gezginleri'nde yüklü addon - pluginler var mı?
• İnternet gezginlerinin / pluginlerin güncellenmesine izin verilmekte midir?
• Kullanıcı doğrulama için LDAP benzeri bir sistem var mıdır?

Donanım:

• Sistemin kullanılacağı tesis(ler)in fiziksel altyapısı nedir? Kablosuz iletişim gerekli ise, ortam uygun mudur?
• Kullanıcıların sistemi kullanacakları donanımın (bilgisayar, tablet, telefon) özellikleri nelerdir? Rollere göre hangi tip donanımlar kullanılacaktır?

Kalite Karakteristikleri:

• Sistemin herhangi bir çevresel şart kısıtı var mıdır? Sıcaklık, nem, toz, gürültü, sarsıntı, ...
• Sistemin kullanılacağı tesis(ler)in donanım altyapısı nedir? Ağ hızı, sunucu sayısı, elektrik altyapısı, jeneratör / UPS varlığı, …
• Sistemin Genişleyebilirlik ihtiyacı var mı? Sınırları nedir?
• Sistemin Yedekleme ihtiyacı var mı? Nasıl bir süreç düşünülüyor?
• Sistemin uyması gereken bir Sertifikasyon kısıtı var mı?
• Sistemin birlikte çalışması gereken (Uyumluluk) başka sistemler var mı? Arayüzler ve veri tipleri nedir?
• Sistemin Kaynak Kullanım kısıtları var mı? CPU, bellek, disk alanı, ağ kapasitesi kullanım sınırları gibi.
• Sistemin Afet Kurtarma özelliği ihtiyacı var mı?
• Sistemin Efficiency (belirli bir yük için kaynak tüketimi) kısıtı var mı?
• Sistemin Effectiveness (harcanan efor sonrasında elde edilen performans) kısıtı var mı? Bir işlemin en fazla 3 adımda yapılması gibi.
• Sistemin uyması gereken bir yasal mevzuat / standart var mı? Nedir?
• Sistemin Performans (tepki süreleri) kısıtı var mı? Hangi yük altında bu süreler nedir?
• Sistemin Platform Uyumluluk kısıtı var mı? Hangi platformlar?
• Sistemin veri / bilgi Gizliliği kısıtı var mı? Ne tür veriler, hangi roldeki kullanıcılar?
• Sistemin Kurtarılabilme (Recovery / recoverability) kısıtı var mı? Ölümcül hata durumunda en geç 5 dakikada sistemin faal hale gelmesi gibi.
• Sistemin Bakımı için izin verilen gün / saatler nelerdir?
• Sistem için Hizmet Seviyesi Anlaşma şartları nelerdir?

Kullanıcı Destek:

• Kullanıcıların eğitim sonrası sorunlarında hangi yöntem ile yardımcı olunacak?
• Bir Destek Merkezi kurulması ihtiyacı var mı?
• Destek hangi ortam üzerinden sağlanacak? E-posta, telefon, video konferans, …
• Soru ve hata bildirimleri nerede kayıt altına alınacak?

İş Hayatında Öne Çıkan Yetkinlikler

Uzun yılların birikimi olarak rahatlıkla şunu söyleyebilirim; iş hayatında başarılı olmak için gereken yetkinlikler teknik bilgiden ziyade sosyal yetkinlik ve etik değerlerden oluşuyor.

Aşağıdaki liste tam olmayabilir ama iş hayatında saygı duyulan ve takdir edilen bir çalışan olmak için gerekli özelliklerin bunlardan oluştuğunu düşünüyorum:

1. İşe erken gelmek, geç çıkmak.
2. Yöneticilerin isteklerine olumlu cevap vermek.
3. Zor işlere talip olmak.
4. İş önceliklendirmesi yapmak; önemsiz işleri sonraya ertelemek, öncelikli işlere daha fazla efor harcamak.
5. İş saatlerinde sadece ve sadece işle uğraşmak.
6. Altına imza attığınız, içinde isminiz geçen işleri en iyi şekilde yapmaya çalışmak.
7. Şirket kaynaklarını özel işleriniz için kullanmamak.
8. Şirket kaynaklarının israfını engellemek.
9. Şirket süreçlerini ve kültürünü sürekli iyileştirmek.
10. Birlikle çalıştığınız kişilerin bireysel gelişimlerini desteklemek.
11. Kişilerin başarılarını diğer çalışanlarla paylaşmak, hatalı yaptıklarını ise sadece o kişiyle paylaşmak.
12. Kendinizde eksik gördüğünüz alanlarda sürekli eğitimle gelişim sağlamak.

Mikro ve Küçük Ölçekli Yazılım Firmaları için Test Stratejileri

24.06.2018'de güncellenen KOBİ tanımına göre Mikro Ölçekli firmalar çalışan personel sayısı 10'dan az olan ve Küçük Ölçekli firmalar da çalışan personel sayısı 50'den az olan firmalardır.

Nakit akışı, yüksek ve düzenli kâr bırakan pazarlara erişim, çalışan motivasyonunu yüksek tutamamak gibi yönetim seviyesi zorluklar bir yana, az sayıdaki personelin pek çok farklı faaliyeti yoğun ve fazla mesai yaparak gerçekleştirmeleri sonucu hatalar yapılabilmekte, bu da nihai ürünün toplam kalitesinde zayıflığa ve müşteri memnuniyetsizliğine sebep olabilmektedir.

Bir soru sorarak başlayalım: 
Mikro ve küçük ölçekli yazılım firmalarının nihai müşteri memnuniyetlerini nasıl yükseltebiliriz?
Şunu belirtmekte fayda var: bu firmaların CMMI, SPICE, ISO 12207 gibi ağır metodolojilere uymaya yetecek kaynakları çoğunlukla olmayacaktır. Hatta bazen çevik yöntemleri bile uygulamakta zorlanabilirler.

Tümdengelim yaparsak; 

• Müşteriler ne kadar az hata ile karşılaşırlarsa o kadar "Düzelt-Test Et-Yayınla" döngüsü işletilir,
• Ürünün kullanımı ne kadar kolaysa o kadar az eğitim / kullanım desteği verilmesi gerekecektir,
• Personel teslimat sonrası ne kadar az hata ve destek ile uğraşırsa, bir sonraki ürünü geliştirmek için daha çok zamanı olacaktır.

"Test Mühendisliğinde Olası Riskler ve Alınabilecek Tedbirler" başlıklı yazımda belirttiğim pek çok durum firmanızın işleri zorlaştırıyor olabilir ancak sorunun özü kısıtlı kaynaklar sebebiyle firmaların Test ve dokümantasyona yeterince zaman harcayamamalarıdır.

Aşağıda, bu sorunu çözmeye katkı sağlayabileceğini düşündüğüm maddeleri veriyorum. Firmanızın kaynaklarına ve yapısına en uygun yöntemi yine kendiniz belirleyebilirsiniz. Bunların uygulanması konusunda veya firmanızın yapısına özel sorularınız olursa da yardımcı olmaya çalışırım.

• PERSONEL:

1. İmkanınız varsa, mesleği test mühendisliği olan personel istihdam edin. Yazılımı geliştirenler (ve müşteriler) test yapmaktan genelde hoşlanmaz, bazen üstünkörü yaparlar, genelde de sadece "happy path"i test ederler. 1 kişi bile olsa istihdam edeceğiniz test mühendisi, müşteriden dönme ihtimali olan hataları çok büyük oranda azaltacaktır. Eğitim dokümantasyonu, müşteri desteği vermesi de cabası; çünkü sistemin genelini (çoğu zaman) en iyi bilen kişi test mühendisidir. 
2. Sürekli olarak test mühendisi istihdam edemiyorsanız, stajyer / yarı-zamanlı çalışacak öğrencilere test yaptırabilirsiniz. Fakat bu personelin "test  mühendisi bakış açısı" olmadığından bu konuda eğitim almaları gerekecektir, bir danışmanın vereceği 2 günlük bir eğitim bile çok fark yaratacaktır. Aksi durumda çok fayda sağlanamayabilir. 
3. Sürekli veya yarı zamanlı personel istihdamı da sizin için mümkün değilse, yine mesleği test mühendisliği olan bir danışman sadece ihtiyaç zamanlarında size destek verebilir.  Bu ihtiyaç zamanları şunlar olabilir:
• Projenin ilk aşamasında sözleşme / sistem gereksinimlerinin gözden geçirilmesi ve bir ana test planı / stratejisi hazırlanması,
• Sistem tasarımı sonrasında sistem seviyesi test senaryolarının ("Öncelikli Senaryo") yazılması,
• Ara teslimat dönemlerinden önce testlerin koşturulması ("Detaylı Senaryo"),
• Nihai teslimat öncesinde tüm senaryoların koşturulması.

"PERSONEL" konusunu çözüme ulaştırdıysanız;

• TEST SÜRECİ: 

1. Mutlaka gereksinim yönetimi yapılmalı. Böylece hiçbir istek/gereksinim göz kaçamaz.
2. Müşterinin en çok önem verdiği, olmazsa olmaz dediği, beklemeye tahammül edemeyeceği işlevlerin neler olduğunu listeleyin. Bu işlevler belirlenirken kullanıcı ile empati kurabilmek çok önemlidir.
• "Kullanıcı ile Empati Kurabilmek Neden Önemlidir?"
3. Risk temelli test yaklaşımı ile bu listedeki maddelerin tamamını üst seviyede test eden bir senaryo oluşturun ("Öncelikli Senaryo").
4. Her teslimat öncesi "Öncelikli Senaryo"yu mutlaka çalıştırın.
5. "Öncelikli Senaryo"yu alt parçalara ayırıp detaylı senaryolar hazırlayın ("Detaylı Senaryo").
6. Geri kalan kısımlar için "İkincil Senaryolar" oluşturun.
7. Teslimatları ayda bir yaptığınızı varsayarsak, haftada 1 kere "Öncelikli Senaryo", 2 haftada 1 "Detaylı Senaryo", ayda 1 kere de "İkincil Senaryolar"ı koşturabilirsiniz.
• "Ürün bitsin, testleri sonra yaparız" diye düşünmeyin, böyle bir yaklaşım kaosa davetiye çıkartmaktır.
8. Eğer resmi bir "Kabul Testi" yapılacaksa, "Kabul Testi Nedir, Nelere Dikkat Etmek Gerekir" başlıklı yazımda belirttiklerim uygulanmalı.

• HATA YÖNETİMİ:

1. Proje ilerledikçe hata sayıları da doğal olarak artacaktır.
2. Eğer müşteriye bir ara ürün / demo ürünü teslimatı yapılmışsa, önem derecesi ne olursa olsun müşteriden gelen hata bildirimlerine öncelik verin ve en kısa zamanda ilk onları çözün ("ÖNCELİK 1").
• Bizler için önemsiz gibi görünen hatalar, son kullanıcı gözünde çok önemli olabilir.
3.  "Öncelikli Senaryo" ve "Detaylı Senaryo"dan bulunan hatalara 2. seviye öncelik verin ("ÖNCELİK 2").
4. "İkincil Senaryo"dan bulunan hatalara 3. seviye öncelik verin ("ÖNCELİK 3").
5. Firmanıza daha yüksek katma değer sağlayacak ve müşteri memnuniyetini artıracak hata çözüm sırası da doğal olarak ÖNCELİK 1 > ÖNCELİK 2 > ÖNCELİK 3 şeklindedir.
6. Jira, Mantis veya diğer bir hata yönetim uygulaması kullanmak şarttır. Mümkünse son kullanıcıların da bu sistem üzerinde hata açabilmelerini sağlamak geri bildirim hızınızı artıracaktır. 
• Şurada hazırladığım yapıyı kullanabilirsiniz: Testlerde Hata Bildiriminde Dikkat Edilmesi Gereken Girdiler

• DOKÜMANTASYON:

1. Kod içinde mutlaka "comment"ler ile neyin ne iş yaptığını belirtmek, hata düzeltme ve bakım dönemlerinde hayat kurtarıcı olmaktadır.
2. Müşteriniz eğer formal test dokümantasyonu istiyorsa (örneğin TÜBİTAK), Mil-Std-498'i kullanabilirsiniz, ücretsizdir.
3. Uygulamanın kurulumu ve kullanımı ile ilgili kısa da bir belgeyi tercihen web sayfası veya uygulamanın içine entegre olarak hazırlamanız, sonrasında kullanımla ilgili gelecek pek çok sorudan kurtaracaktır sizi.
4. Ürünün kapsamlı eğitimi gerekiyorsa, ürün olgunlaştıktan sonra eğitim videosu hazırlayarak maliyeti azaltabilirsiniz.

• ARAÇ KULLANIMI:

1. Eğer ürününüz test otomasyonuna uygunsa, personelinizin bu konuda deneyimi varsa ve en önemlisi otomasyona alınan testlerin çok sık güncellenmesi gerekmeyecekse, test otomasyonu fayda sağlayacaktır. Ancak uyarmam gerekir: bu iş ayrı bir uzmanlık alanıdır ve kimi zaman faydadan çok zarar da verebilir.
2. Sadece açık kaynaklı test araçlarından faydalanın. Ticari test araçları genelde fazlasıyla pahalıdır, eğitim / destek maliyeti olabilmektedir, alınan araç âtıl kalabilmektedir.
3. Test verisi hazırlama ve kaynak kodu sık değişmeyecek kısımlar için otomasyon kodu yazılabilir. Bir kere yaparsınız, proje boyunca sizi tekrarlayan işlerden kurtarır.

Fonksiyonel Olmayan Gereksinimler: Uygunluk

Kullanıcıların, "normal çalışma zamanlarında" sistemin çalışabilir olduğuna güvenme derecesidir. Diğer bir deyişle, kullanıcılar normal çalışma saatlerinde sistemi kullanmak istediklerinde sistemin kullanıcı isteklerine cevap verebiliyor olması gerekmektedir.

Örnekleyecek olursak;

• Çevrimiçi Ödeme Sistemi saat 06 ile 23 arasında kullanıma uygun olmalıdır.
• Çevrimiçi Ödeme Sistemi 100 saatlik MTBF (Mean Time Between Failures - Arızalar Arasındaki Ortalama Süre) değerine sahip olması gerekmektedir.
• Çevrimiçi Ödeme Sistemi, kullanıcıların isteklerinin %95'ine 15 saniye içinde cevap verebilmelidir. Geri kalan zamanlarda 20 saniye içinde cevap verebilmelidir.
• ATM cihazı hafta içi günlerde saat 06 ile 23 arasında %99 oranında uygun olmalıdır. 
• Sistemin yeni bir kurulumu, kurulum işlemi başlatıldıktan sonra 24 saat içinde ilk kullanıma hazır olmalıdır.
• Sistem kullanıma kapatıldıktan sonra sistemin veritabanı yedeği 15 dakika içinde alınabilmelidir.
• Sisteme kapatma komutu gönderildikten sonra 3 dakika içinde sistem kapanmış olmalıdır.
• Acil durum veri silme komutu gönderildiğinde 15 saniye içinde her 3 sabit diskteki tüm veri geri kurtarılamaz şekilde silinmelidir. 

Fonksiyonel Olmayan Gereksinimler: Hayatta Kalabilirlik

Bir sistem arızası ortaya çıktığında yazılım sisteminin kendini toparlaması ve çalışmaya devam etmesinin ölçüsüdür.

Örnekleyecek olursak;

• Denetleme yazılımı arıza sonrası kapanırsa kullanıcının sözleşme dosyasında yaptığı değişiklikler kurtarılmalı ve dosya arıza oluşumundan bir dakika öncesindeki duruma gelmeli.
• Yazılımın güncellenmesi sırasında bir arıza ortaya çıkarsa yapılan tüm veri ve güncellemeler geri alınmalı ve yazılım eski haline dönmelidir.
• Bir arıza durumu sonrasında işletime devam edilirken kullanıcıya yazılımın "güvenli mod"da çalıştığı ve tüm verinin salt okunur durumda gözden geçirmeye hazır olduğunun bilgisi verilmelidir.
• Sistem, arızalı olduğu tespit edilen yeteneklere erişimi engellerken diğer tüm yeteneklere erişime izin vermelidir.
• Montaj hattındaki tüm donanım bileşenleri yedekli olmalıdır, böylece herhangi bir donanım bileşeni arızalandığında montaj hattının durması engellenmelidir.

Testler Ne Zaman Biter?

Yazılım sektöründe bir süre çalışanların çok iyi bildiği gibi, yazılım ve sistem projelerinin karmaşıklık sebebiyle, test edilebilecek patikaların sayısı neredeyse sonsuzdur. Ve proje yöneticilerinin en sık sorduğu sorulardan biri "testler ne zaman biter"dir.

Öncelikle testlerin sayısının neden çok olabileceğini inceleyelim.

Örnek olarak E-Devlet giriş sayfasını kullanabiliriz.

Uygulayabileceğimiz testleri listeleyelim:

1. T.C. Kimlik No alanı ve e-Devlet Şifresi alanını boş bırak, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,
2. T.C. Kimlik No alanına geçerli değer gir ve e-Devlet Şifresi alanını boş bırak, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,
3. T.C. Kimlik No alanını boş bırak ve e-Devlet Şifresi alanına geçerli değer gir, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,
4. T.C. Kimlik No alanına boşluk karakteri gir ve e-Devlet Şifresi alanına boşluk karakteri gir, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,
5. T.C. Kimlik No alanına geçerli değer gir ve e-Devlet Şifresi alanına boşluk karakteri gir, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,
6. T.C. Kimlik No alanına boşluk karakter gir ve e-Devlet Şifresi alanına geçerli değer gir, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,
7. T.C. Kimlik No alanına 500 adet karakter gir ve e-Devlet Şifresi alanına 500 adet karakter gir, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,
8. T.C. Kimlik No alanına Kopyala-Yapıştır ile 10 karakterlik değer gir ve e-Devlet Şifresi alanına Kopyala-Yapıştır ile 10 karakterlik değer gir, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,
9. 1-8 arasındaki testleri tekrarla, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıklamak yerine klavyedeki ENTER tuşuna bas,
10.  T.C. Kimlik No alanına geçerli bir değer gir ve e-Devlet Şifresi alanına geçerli değer gir, "Sisteme Giriş Yap" düğmesine tıkla,

Yukarıda tanımlanan 10 (aslında 17) adet teste daha pek çok test eklenebilir. 

Görüldüğü üzere sadece 2 tane alan için bile bu kadar test tanımlanabiliyorken, yüzlerce ekran ve binlerce veri giriş alanı / kontrol düğmesi içeren, birden fazla yazılım ve donanımın entegre olduğu, yedekli veritabanı sistemleri, yük dengeleyiciler, CBS yazılımları, masaüstü / web / mobil arayüzleri olan devasa bir sistemde, yapılabilecek testlerin sayısı (sonsuz olmasa bile) on binlere ulaşabilir.

Peki soru şu: Testler ne zaman biter?

1. Atanan efor / süre bittiğinde: Proje takviminde test için ayrılan süre bittiğinde,
2. Test durumları belirli bir başarı yüzdesine ulaştığında,
3. Hata oranı belirli bir yüzdenin altına indiğinde,
4. Tüm gereksinimler %100 doğrulandığında
• Gereksinimlerin %100 doğrulanmış olmasının, geçilebilecek tüm patikalardan geçildiği anlamına gelmediğini de belirteyim.

Anlaşıldığı üzere, bir sistemi %100 test etmek hem ekonomik değil hem de kimi durumlarda mümkün değildir.

Bunun istisnası, görev-kritik yazılımlardır; hata yapması durumunda insan yaşamına ve ülke güvenliğine ciddi zararları olabilecek yazılımlar için yazılan birim testlerin %100 kapsama oranına sahip olması beklenmektedir.

Peki, madem sistemi %100 test etmek ekonomik / mümkün değil, o zaman "nasıl bir test stratejisi izlersek hem sistemi yeterli derecede test etmiş oluruz hem de hataların büyük kısmını müşteri ortamına kurulum yapılmadan önce tespit etmiş oluruz?".

Bu da bir başka yazının konusu: En Uygun Test Stratejisini Nasıl Belirleriz?

Yazılım Testi ile Sistem Testi Arasında Ne Fark Vardır?

Sistem, yazılım ürünleri ile (kimi zaman) donanım ürünlerinin birleşiminden oluşmuş yapıya verilen isimdir.
Yazılım ise sadece yazılım ürünleri ve destekleyici konfigürasyon ve veri dosyalarından oluşan yapıya verilen isimdir.

Eğer geliştirilen ürün, sadece yazılım parçalarından oluşuyorsa, bu bütüne yazılım sistemi adı da verilebilmektedir.

Test açısından bakıldığında yazılım testi ile ifade edilen;

• yazılım seviyesi gereksinimlerin doğrulandığı,
• normal girdiler haricinde sınır değerlerin, boş değerlerin, hatalı ve eksik değerlerin de testlere dahil edildiği,
• testin akışının (test betiği / test durumu) sadece hedeflenen fonksiyonu test ettiği 

yapı anlaşılır.

Sistem testi dendiğinde ise;

• sistem seviyesi fonksiyonel gereksinimler ile kalite karakteristiklerinin doğrulandığı,
• (çok büyük çoğunlukla) sadece normal girdilerin testlere dahil edildiği,
• çünkü yazılım seviyesi testlerde ekranlardaki / servislerdeki sınır değerler vesaireyi zaten test ettik,
• belirli bir operasyonel konsept senaryosu kullanılarak sistemi baştan sona bir ana akış dahilinde test eden,
• yazılımın, sistemin diğer bileşenleri olan donanım ürünleri etkileşiminin de test edildiği,

bir yapı anlaşılır.

Yazılım testleri de birer senaryo dahilinde işletilir ama bu senaryolar sadece bir veya birkaç fonksiyonu içerir. 

Taşınabilirlik Gereksinimi Örnekleri

Yazılım sisteminin bulunduğu mevcut donanımdan veya yazılım ortamından bir başka donanıma / ortama kolay taşınabilmesine yönelik gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Hesap Hareketleri İşleme Sistemi tarafından kaydedilen tüm zaman damgaları kalıcı depolama birimine yerleştirildiklerinde Evrensel Koordine Zaman yapısında olmalıdır.
2. Bir zaman değerinin kullanıcıya görüntülendiği her yerde zaman kuşağı belirgin olarak görüntülenmelidir.
3. Ürünün, önümüzdeki sene Avrupa pazarında satışı hedeflenmektedir.
4. Ürün, işyeri ofislerinde çalışacak şekilde tasarlanmıştır ancak, üretim montaj fabrikalarında çalışacak olan bir sürüm de amaçlanmaktadır.
5. Sistem, Microsoft Windows 10 ve Macintosh işletim sistemleri için geliştirilmelidir.
6. "EvMuhasebesi" yazılımı en az aşağıdaki özelliklerdeki kişisel bilgisayarlar veya iş istasyonlarına taşınabilir olmalıdır:
1. En az 16-bit renk destekli 15 inç ve üzeri monitör,
2. Asgari 1GB disk alanı.

Bütünlük Gereksinimi Örnekleri

(Integrity'nin karşılığı olarak Bütünlük - Tamlık kullanılmakta. Bu tanıma Dürüstlük kavramını da eklemek gerekiyor)

Yazılım sistemi tarafından idame ettirilen verinin kesin, tam, gerçek ve doğru olma seviyesine yönelik gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Tüm mali değerler noktadan sonra 2 haneye kadar doğru olmalıdır.
2. Depo sıcaklık değerleri artı / eksi 2 santigrat derece kesinliğe sahip olmalıdır.
3. Proje belgelerinde yapılan değişikliklerin sebebi bir veritabanı veya eşdeğer bir teknoloji ile kayıt altına alınacak ve düzenli olarak yedeklenecektir. Bu işlem, disklerde veri kaybı olması durumunda belgelerde yapılan değişiklikleri belirlemek için gerekmektedir.
4. Kredi Sorgulama Sistemi, tüm yuvarlama hesaplarını önce noktadan sonra 5 haneye kadar yapmalı, ardından da noktadan sonra 2 haneye kadar yapmalıdır.
5. Sistem verisinin bütünlüğü, dahili kontrol sistemi tarafından saniyede 2 defa gözden geçirilmelidir; eğer veride tutatsızlık tespit edilirse, sistemin işlem yapmasına izin verilmemelidir.

Gizlilik Gereksinimi Örnekleri

Yazılım sisteminin hassas veriyi koruma ve sadece yetkili kullanıcıların erişimine izin verme derecesini belirleyen gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. T.C. Kimlik Numarası'nın sisteme girişi sırasında veya sonrasında hiçbir kısmı görüntülenmeyecektir. Basılı belgeler üzerinde sadece son 4 rakamı görünür olacaktır.
2. Hasta Verileri Sistemi sadece hastanın ıslak imzalı izni olduğu durumlarda hastanın kayıtlarına erişim izni verecektir.
3. Sistemde kayıtlı her veri türünün gizlilik dereceleri olacaktır. Her veri türü içindeki tekil veriye farklı seviyelerde gizlilik dereceleri atanabilecektir. Bir kullanıcı sadece kendi yetki seviyesi ve bunun altındaki seviyedeki gizlilik derecesine sahip veriye erişim sağlayabilmelidir.
4. "Gizli" gizlilik derecesindeki ve daha üst seviyedeki gizlilik derecesindeki veri hiçbir surette harici bir ortama kaydedilemeyecek ve/veya basılı hale getirilemeyecektir.

Kullanılabilirlik Gereksinimi Örnekleri

Kullanıcının, sistem ile etkileşim kurarak öğrenme, işlem yapma, girdileri hazırlama ve çıktıları yorumlamasının kolay olmasına yönelik gereksinim türüdür.

Aşağıdaki gereksinim örnekleri okuduğunuzda göreceksiniz ki Kullanılabilirlik gereksinimlerini sadece yazılım ürünleri için değil hemen hemen tüm ürün ve hzimetler için geçerlidir. Ve bunları doğrulamak için A/B Testi ve daha genel olarak Odak Grubu (Focus Group) çalışmaları yapmak gerekmektedir.

Örnekler:

1. Ürün, tek el ile erişkin nüfus (18 - 80 yaş) tarafından kolaylıkla kullanılabilmelidir.
2. Gıda otomatı, herhangi bir eğitim gerektirmeden, erişkin nüfus tarafından kullanılabilmelidir. Otomatı ilk defa gören insanların en az %95'i başarılı bir şekilde alışveriş yapabilmelidir.
3. Ürünün yeni sürümünün kullanımının, bunu değerlendirecek kullanıcıların en az %90'ı tarafından "eski sürüme göre daha kolay" olarak değerlendirilmelidir.
4. Deneyimli bir sipariş giriş personeli, tedarikçi kataloğundan seçilen bir ürün için azami 7 dakika ve ortalama olarak 4 dakikada sipariş girebilmelidir.
5. Türkçe bilmeyen kullanıcılar, herhangi bir eğitim ihtiyacı olmadan, ürünü kullanabilmelidir.
6. Daha önce ATM cihazı kullanmış olan banka müşterileri, ortalama 2 dakika içinde ATM'den para çekebilmelidir.
7. Daha önce ATM cihazı kullanmamış olan müşterilerin en az %90'ı ortalama 4 dakika içinde ATM'den para çekebilmelidir.
8. ATM'den ayda en az 6 defa para çekmiş olan müşteriler ortalama olarak 30 saniyede ATM'den para çekebilmelidir.

Emniyet Gereksinimi Örnekleri

Yazılım sisteminin insanlara veya hedef kullanım alanı içindeki ortama zarar vermesini engellemeye yönelik gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Operatör Koruması "Etkin" durumuna gelmeden Radyasyon Sistemi işlem yapmaya izin vermemelidir.
2. İlaç İzleme Sistemi, doktor tarafından belirtilmiş azami miktardan daha fazla oranda doz kullanımına izin vermemelidir.
3. Yiyecek Satış Makinesi, bir soğuk gıda ürününün ısısı 4 derecenin üzerine çıkması durumunda bu ürünün satışına izin vermeyecektir.

Tekrar-Kullanılabilirlik Gereksinimi Örnekleri

Yazılım sisteminin bir parçasının diğer bir sistem tarafından kullanımı için dönüştürülmesine yönelik gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Elektronik Fon Transferi ödeme seçeneğinin geliştirilmesi öyle yapılmalıdır ki organizasyonun diğer bölümleri tarafından tekrar kullanılabilsin.
2. İstemci cihaz üzerinde çalışması için geliştirilen tüm yazılımlar, destekleyici bir ortamın indirilmesini gerektirmeden kişisel bir bilgisayar üzerinde çalışacak şekilde geliştirilmelidir.
3. Devlet arşivlerindeki basılı materyal elektronik hale dönüştürülürken, var olan bilginin farklı maksatlarla kullanılabilmesi için farklı formatlarda sunulabilmesinin sağlanması gerekmektedir. Bilgiye erişim aynı zamanda fikrî mülkiyet yasalarına uygun bilgileri de içermelidir.

Yüksek Seviyede Verimli Test Mühendislerinin 5 Özelliği

Her meslek alanının uygulayıcılarının kendi alanlarında en iyi olabilmeleri için sahip olmaları gereken bazı yetkinlikler vardır.

Yazılım Testi de bu açıdan bir istisna değildir. Sıkı çalışma ve adanmışlık her meslek için önemlidir. Bu yazıda, test mühendislerinin alanlarında en iyi olmaları için kesinlikle kaçınılmaz olan 5 özellik sıralanmıştır. Sizin de önemli gördüğünüz yetkinlikler varsa, bunları yorum olarak ekleyebilirsiniz.

#1) Merak:

Merak, listenin ilk sırasındadır. Bir test mühendisi olarak, kesin olarak belirli olmayan her şeyi sorgulamak durumundayız. "Acaba 'Kaydet' düğmesine ard arda 2 kere tıklarsam ne olur? Veya 3 kere? Veya 'Kaydet'e tıkladıktan hemen sonra 'ESC' tuşuna basarsam ne olacak? Alanları boş bırakıp 'Kaydet'e basarsam ne olacak?" diye merak etmek gerekiyor.

Zaten deneyimli bir test mühendisi iseniz bu tarz bir yaklaşıma çoktan sahip olmuşsunuzdur. Eğer meslekte yeni iseniz, bu yaklaşıma en kısa zamanda sahip olmanızı tavsiye ederim. Eğer soruları siz sormazsanız, ürünün son kullanıcısı soracaktır ve hatalarla karşılaşabilirler. Eğer düşünebildiğiniz tüm senaryoları test etmezseniz, son kullanıcınız edecektir.

#2) Detaylara Gösterilen Dikkat:

Bu madde gerçekten çok önemlidir ama dürüst olmak gerekirse bunun insanın içinden gelmesi gerekir; öğretilebilecek bir yetkinlik değildir. 

Detaylara yeterince dikkat gösteren biriyseniz uygulamadaki en ufak bir kusur / uygunsuzluk gözünüze takılıp sizi rahatsız edecektir.

Bu şekilde çalışarak yaptığınız testlerden memnun kaldınız mı? O halde bunu bir alışkanlık haline getirin. Bu şekilde doğmamış olabilirsiniz ama bu konuda özen gösterirseniz zamanla bu yetkinliğe ulaşabilirsiniz.

#3) Odaklanabilme ve Parçalara Ayırabilme Yeteneği

Kısaca ifade edersek, büyük resimden ayrılmadan zihnimizi en küçük detaylara odaklayabilme yeteneğidir. 

Bir test mühendisi olarak, büyük resmin gözünüzü korkutmasına veya dikkatinizi dağıtmasına izin vermemelisiniz. Sistemin tamamına ayrı gözle bakarken, sistem içindeki birimlere tek tek bakmanız gerekecektir. Bu sayede, o en küçük birimi bile kendi başına ele alıp test edebilirsiniz.

#4) Yapıcı İletişim:

Yapıcı iletişim bir yetkinlikten ziyade bir kişilik özelliğidir. İyi bir iletişim kurabilmek için öncelikle karşıdaki kişiyi dinlemeli, söyleyeceklerimizi tartmalı, uygun bir ton belirlemeliyiz. Kimi insanlarda bu özellik doğal olarak vardır, kimileri de üzerinde çalışarak sonradan geliştirebilirler. Peki bu neden önemli?

Çünkü aslında test mühendisliği teknik bir iş olsa da aslında sosyal bir iştir. İnsanlar tarafından, insanlar için geliştirilen bir ürünü test ettiğimiz için hem kullanıcı/müşteri ile hem de yazılım geliştiren ekip ile yapıcı bir iletişim kurmamız sorunların krize dönmesini engellediği gibi, ürünün çok daha hızlı ve amaca uygun olarak geliştirilmesine katkı sağlar.

Bu konu gerçekten çok önemli olduğu için, test mühendisliğinde iletişim konularda daha önceden yazdığım yazılara da bakmanızı öneririm. "Testin Sosyal Yönü".

#5) Kendini Sürekli Geliştirme

Hemen hemen her meslek alanı zamanla gelişim göstermektedir. Ancak teknoloji yoğun alanlar özellikle de yazılım mühendisliği neredeyse her gün yeni yöntemler ve teknolojiler doğurmaktadır.

Bir test mühendisi olarak gelişmelerden uzak kalmak, meslekte geriye düşmemize sebep olacaktır. Fonksiyonel, performans, güvenlik ve kalite karakteristikleri (güvenilirlik, erişebilirlik, vs.) gibi pek çok farklı test türü ile ilgili kısa aralıklarda yeni ürünler çıktığı gibi Web, mobil ve diğer platformlarda da sürekli yenilikler yapılmakta.

Bu ürün ve yeniliklere çok değil 1 sene uzak kalmak bile sıradanlaşmamıza sebep olacaktır.

Esneklik Gereksinimi Örnekleri

Yazılımın farklı ortamlara, konfigürasyonlara ve kullanıcı beklentilerine kolay uyum sağlamasına yönelik gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Uygulama, gelecekteki çoklu dil kullanımına uygun olmalıdır. Bu uygunluk şunları içermelidir:
• Veritabanının yapısı öyle olmalıdır ki çoklu dil desteğini desteklemek için ek bileşenler veya mevcut bileşenlerin değiştirilmesi gerekmemelidir,
• Kullanıcı, kişisel bilgilerini girerken tercih ettiği dili seçebilmelidir.
2. Kullanıcıya görüntülenen hiçbir metin, programın kaynak kodu içinde olmamalıdır. Kullanıcının gördüğü her metin, kaynak kodun güncellenmesine gerek olmadan değiştirilebilmelidir. 
3. Faturalama sistemi birden fazla para biriminde fatura kesme işlemi yapabilmelidir. 
4. Ders programı yönetim sistemi birden fazla bağımsız dersin birden fazla takvim seçeneğini desteklemelidir. Dersler hakkındaki bilgiler birbirinden bağımsız olmalıdır ve kullanıcılar kayıtlı olmadıkları derslerle ilgili hiçbir bilgiye erişememelidir.
5. Sistem, kaynak kodunda herhangi bir değişiklik gerektirmeden, yeni bir kullanıcı bildirim yönteminin uygulama içinden tanımlanabilmesine imkan sağlamalıdır.

Platform Uygunluk Testi

Platform Uygunluk Testi'nin amacı, geliştirilen ürünün hedef işletim sistemlerinin tamamında sorunsuz olarak çalıştığının doğrulanmasıdır. Web ürünlerinin farklı internet gezginlerinde çalışmasına yönelik testler de bu kapsamda değerlendirilebilir.

Normal şartlar altında, kurulum işlemleri hariç olmak üzere, ürünün arayüzünün ve yeteneklerinin her platformda birebir aynı olması beklenmektedir. Ancak, test adımlarında komut ekranı / terminal ekranında yazılması gereken komutlar varsa, Windows ve Linux temelli işletim sistemleri için bu komutlar farklı olduğundan, bu detay test adımlarında belirtilmelidir.

Bu test türünün zorluğu, aynı testlerin her bir platform için tekrarlanması gerekliliğidir. O sebeple, mümkün mertebe test otomasyonu yapılarak harcanacak eforun asgari seviyeye indirilmesi önemlidir [test otomasyonu için harcanacak efor da ayrıca göz önünde bulundurulmalıdır, çünkü kimi durumda otomasyon kodunun yazılması, bakımının yapılması, farklı platformlarda çalışır olduğunun garanti edilmesi çok zor olabilir].

Bu test türünde karşılaşılabilecek bazı sorunlar şunlardır:

• Kütüphane / eklenti uyumsuzlukları,
• Konfigürasyon dosyalarındaki dizin adreslerinin gösterim farklılıkları sebebiyle dosyalara erişim sorunu,
• Performans farkları,
• Dosya formatlarındaki farklılık sebebiyle gösterim sorunları.

İdame Edilebilirlik Gereksinimi Örnekleri

Yazılım sistemindeki arızaların bulunması ve düzeltilmesine yönelik olan gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Müşteri hizmetleri çağrı merkezi, sorun raporlarının %95'ini 2 saat içerisinde analiz etmelidir. "Acil" olarak sınıflandırılan arızalardan %98'i 3 iş günü içerisinde düzeltilmelidir.
2. Uygulama geliştirme süreci, 2 iş günü içinde tüm sistemi tekrar test eden bir regresyon test prosedürü içermelidir.
3. Bir bakım mühendisi, geliştirme ve test eforu da dahil olmak üzere, yasal mevzuatta yapılan değişiklikleri en geç 24 iş saati içerisinde sisteme yansıtmalıdır.
4. Sistem, bakım amacıyla 24 saatten daha uzun bir süre kapalı kalmamalıdır.

Kurulabilirlik Gereksinimi Örnekleri

Yazılım sisteminin, hedef ortama kurulumu, kurulumun kaldırılması veya tekrar kurulmasının kolay ve zahmetsiz olmasını sağlamaya yönelik gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Sistemin veya 3.parti ürünlerinin detayını bilmeyen ama üzerine kurulum yapılacak işletim sistemi ile ilgili yeterli bilgiye sahip bir sistem yöneticisi tarafından sistemin ana sunucu yazılımının kurulumu mümkün olmalıdır.
2. Yazılım sistemi hedef işletim sistemi olan Windows 10, Ubuntu Linux ve Redhat Linux işletim sistemleri üzerine kurulum arayüzü üzerinden kurulabilmelidir.
1. Kurulum arayüzünde belirtilen tüm alanların yanında detay açıklamaları anlaşılabilir bir dilde yazılmalıdır.
2. Kurulumun yapılacağı hedef işletim sistemi, kurulum dizini, veritabanı bağlantı ayar bilgileri, vekil sunucu ayar bilgileri yine bu arayüz üzerinden girilebilmelidir. Böylece kullanıcı, kurulum sonrasında konfigürasyon dosyalarında değişiklik yapmak zorunda bırakılmamalıdır.
3. Ana sistemin yeni bir sürümü yayınlandığında, sistemin güncellemesi bu yeni sürüm ile yapılabilmelidir. Bu esnada kullanıcı bilgisayarlarındaki ve/veya tüm sunuculardaki kayıt dosyaları, konfigürasyon ayarları, kullanıcı verileri, veritabanı dosya ve tabloları yapılan bu güncellemeden olumsuz etkilenmemelidir / silinmemeli / kaybolmamalıdır.
4. Yazılım sisteminin kurulu olduğu ortamdan kaldırılması, Kurulum Kaldırma yazılımı kullanılarak yapılmalıdır. 
1. Kurulumun kaldırılması esnasında, kaldırılan yazılımın, sistemde yüklü diğer yazılımlar ile ortak kullandığı dosyalar silinmemelidir.
2. Kurulum Kaldırma yazılımı, sadece yazılımın mı yoksa hem yazılım hem de verilerin mi silinmek istediği bilgisini kullanıcıdan almalıdır ve bu doğrultuda silme işlemini yapmalıdır.
3. Kurulum Kaldırma yazılımı, yazılım sisteminin kendi oluşturduğu dosya ve kayıtlar ile kullanıcılar tarafından oluşturulmuş kayıtların yedeklenmesine imkan veren bir yetkinliğe sahip olmalıdır.
4. Yedeklenme işlemi sonrasında, yedeklenen veri ile yedeği oluşturan kaynak veri karşılaştırması yapılarak eksik veri olmadığı doğrulanmalıdır.

Ölçeklenebilirlik Gereksinimi Örnekleri

Müşterinin ticari faaliyetinin büyümesini destekleme amacıyla, sistemin kabiliyetlerinin yukarı ve dışarı doğru genişleme derecesini gösteren gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Sistemde yapılan işlemlerle ilgili olarak üretilecek raporların üretilme süreleri, sistemde depolanmış toplam verinin miktarına değil, raporda içerilen verinin miktarına bağlı olmalıdır.
2. Personel maaş sisteminin yönetimi için harcanacak efor, çalışan sayısının artması durumunda, artış göstermemelidir. 
3. Personel maaş sistemi, çalışan sayısının sürekli olarak artması durumunu desteklemek üzere ölçeklenebilir olmalıdır.
4. İş kuralları veritabanı, sınırsız sayıda ek kuralın yönetimini desteklemek üzere ölçeklenebilir olmalıdır.
5. Tatil rezervasyon sistemi, dünya genelinde sınırsız sayıda tatil ofisinin kullanımını desteklemek üzere ölçeklenebilir olmalıdır.
6. Yapılan alışverişlerin tatil dönemlerinde tepe noktasına ulaşması durumu sebebiyle, ödeme onay sistemi, saatlik potansiyel %1000 artışlara karşı ölçeklenebilir olmalıdır. Bu gibi durumlarda yedek donanım ve sistemler ihtiyaç ortaya çıktığı anda devreye girmelidir.
7. E-ticaret sitesinin kullanıcı sayısının zamanla artması beklendiği için, herhangi bir ek kodlama ihtiyacı olmadan, sistem bu artışı desteklemek üzere ölçeklenebilir olmalıdır.

Erişim Güvenliği Gereksinimi Örnekleri

Sistemin, dahili ve harici kaynaklar tarafından sebep olunan kasıtlı veya istemsiz hatalarına karşı olarak korunmasına yönelik gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Çalışanlar, eğer "şifre geçerlilik süresi" tarafından belirlenmiş zaman aralığı içinde şifrelerini güncellememişse, bir sonraki sisteme girişlerinde şifrelerini değiştirmeye zorlanmalıdır.
2. Kullanıcılar, kendilerine atanan ilk şifreyi, sisteme ilk giriş yaptıkları zaman değiştirmeye zorlanmalıdır. İlk atanan şifre hiçbir zaman yeniden kullanılamamalıdır.
3. Personel sisteminde yer alan çalışan maaş bilgisi, sadece yetkili kullanıcı tarafından görülebilir olmalıdır. 
4. Çalışanlar, kendi maaş bilgilerini değiştirememelidir. Bu bilgiyi değiştirmeye yönelik her girişim, güvenlik yöneticisine raporlanmalıdır.
5. Sadece halihazırda geçerli bir güvenlik kleransına sahip çalışanlar karargah binasına girebilmelidir.
6. Sistem verisine erişim yetkileri sadece sistem veri yöneticisi tarafından değiştirilebilmelidir.
7. Şifreler ne girildikleri anda ne de başka herhangi bir anda okunabilir olmamalıdır.
8. Belirli bir gizlilik derecesi üstünde belgelere erişen kullanıcıların erişim zamanları kayıt altına alınmalıdır.
9. Belirli bir gizlilik derecesi üstünde belgeleri yazıcıya, USB/DVD kaydediciye veya e-posta mesajı ile gönderen tüm kullanıcıların gönderdikleri dosya ismi ve işlem zamanı kayıt altına alınmalıdır.
10. Kullanıcı işlem kayıtlarının tutulduğu dosyada (veritabanı tablosunda) hiçbir şekilde değişiklik yapılamamalı, dosya silinememelidir.

Erişebilirlik Gereksinimi Örnekleri

Mümkün olduğu kadar çok "engelsizlik" kabiliyetleri sunarak sistemin kullanmasını sağlayan gereksinim türüdür.

Örnekler:

1. Sistem, 1990 yılı Amerikan Engelliler Yasası ile uyumlu olarak, engelli bireylerin erişimine izin vermelidir.
2. Sistem, belirli görme zorlukları çeken bireyler tarafından erişebilir olmalıdır, öyle ki:
• Görüntülenen metin veya diğer değerler kırpılmadan tüm kullanıcı arayüzü büyük fontta görüntülebilmelidir,
• Ekranın istenen bölgesi ekran büyüteci ile büyütülebilmelidir,
• Görüntülenen enformasyon bir ekran okuyucu tarafından sesli olarak okunabilmelidir.
3. Sistem, renk körü bireylerin erişimine açık olmalıdır, öyle ki, sistemin görüntülediği enformasyon renk körü olmayan biri tarafından nasıl görülüyorsa, renk körü birey tarafından da aynı şekilde görüntülenebilmelidir. (Tahmini olarak, erkeklerin %9'u, kadınların %0.5'i renk körüdür).

IEEE-1044'e Göre Hata, Kusur, Arıza, Bozukluk ve Sorun

Bazen hepsini aynı anlamda kullandığımız ama dikkat edilmediğinde özellikle Güvenilirlik çalışmalarında ve proje kabul aşamalarında ciddi sorunlara sebep olan hata, arıza, kusur, bozukluk ve sorun tanımlarına bakalım.

Google / Apple uygulama pazarları için geliştirilen ürünlerde bu tarz tanımlamaların hemen hemen hiçbir önemi yoktur. Ancak, eğer ki kamu kurumları ve/veya özel şirketlere yönelik yazılım / sistem çözümleri geliştiren bir şirkette çalışıyorsanız, ürününüzün Geçici Kabul, Kabul ve Kullanıma Alınması aşamalarında ortaya çıkacak sorunların sınıflandırılması ve bu sınıflandırma sonrasında sorunların çözüm sırasının / takviminin belirlenebilmesi için, aşağıdaki tanımlamaların (veya benzer bir tanımlamanın) yapılması zorunludur.

Bu tanımlamalar için IEEE-STD-1044 Standard Classification for Software Anomalies standartını temel alıyorum. 

Defect - Hata:

• Bir iş ürünündeki bir kusur veya eksiklik / kusurlu olma durumu, öyle ki, iş ürünü kendi gereksinimlerini veya tanımlamalarını karşılayamamakta ve tamir edilmesi veya değiştirilmesi gerekmektedir.
• Örnek 1: Yaşam döngüsünün erken aşamalarında bulunan ihmal ve eksiklikler.
• Örnek 2: Test veya nihai kullanım için yeterince olgunlaşmış olan yazılımda içerilen bozukluklar.

Error - Kusur (Yanlışlık / Yanılma):

• Doğru olmayan bir sonuç üreten bir insan eylemi.

Failure - Arıza:

• Bir ürünün, gerekli bir yeteneği icra etme kabiliyetinin sonlanması veya daha önceden belirlenmiş sınırlar içerisinde icra edememesi.
• Bir sistem veya sistem bileşeninin gerekli bir yeteneği daha önceden belirlenmiş sınırlar içerisinde gerçekleştirememesi olayıdır.
• Not: Bir bozukluk ile karşılaşıldığında, bir arıza ortaya çıkabilir.

Fault - Bozukluk:

• Yazılımdaki bir yanlışlığın ortaya çıkması / görünür hale gelmesi.

Problem - Sorun:

• Kullanımdaki sistemin tatmin edici olmaması durumu ile sonuçlanan, bir veya daha fazla kişi tarafından deneyimlenen zorluk veya belirsizlik.
• Üstesinden gelinmesi gereken olumsuz bir durum.

Yazılım Test Yöntemleri

Yazılımları test etmek kullanılan farklı ana yöntemler vardır. Bunlar sırasıyla:

• Kara Kutu Testi
• Beyaz Kutu Testi
• Gri Kutu Testi

Sırasıyla detaylarına bakalım:

Kara Kutu Testi

Yazılım uygulamasının iç detaylarını bilmeden test yapma tekniğine kara kutu testi denir. Test mühendisi, sistem mimarisine hâkim değil ve kaynak kodunu görmüyordur. Test mühendisi kara kutu testini gerçekleştirirken sistemin kullanıcı arayüzlerini kullanarak sistem girdiler sağlar ve çıktılarını gözlemler; girdilerin nerede ve nasıl işlendiğini görmez.

Kara kutu testinin avantaj ve dezavantajları şu şekilde sıralanabilir.

• Avantajları:
1. Kapsamlı yazılımlarda etkin test yapabilme,
2. Koda erişimin gerekmemesi,
3. Geliştirici bakış açısından ziyade kullanıcı bakış açısıyla ürüne bakılabilmesi,
4. Orta seviyede yetkinliği olan pek çok test mühendisi tarafından bir arada testin gerçekleştirilebilmesi
• Dezavantajları:
1. Kısıtlı kapsama oranı; belirli sayıda test senaryosu test edilebilir,
2. Testin etkinliği, testi yapan kişinin yetkinliği ile sınırlıdır,
3. Kod kapsamada düşük etkinlik; çünkü test mühendisi yapılan testin hangi kod parçasını tetiklediğini bilemez.

Beyaz Kutu Testi

Bu test türü, yazılım kodunun yapısının ve iç mantığının detaylı bir incelemesidir. Bu teste aynı zamanda cam testi veya açık kutu testi de denmektedir. Bu testi yapabilmek için test mühendisinin kodun çalışma mantığını (ve dolayısıyla kodlamayı) bilmesi gerekmektedir.
Test mühendisinin koda bakarak / birim testler yazarak hangi kod parçalarının doğru çalışmadığını bulması gerekmektedir.


Beyaz kutu testinin avantaj ve dezavantajları şu şekilde sıralanabilir.

• Avantajları
• Test mühendisi kaynak koduna hâkim olacağı için, etkin bir test yapabilmek için hangi türdeki verilere ihtiyacı olacağını bulabilir,
• Çok daha yüksek bir test kapsama oranına ulaşılabilir.
• Dezavantajları
• Daha donanımlı bir test mühendisinin testleri yazmak zorunda olmasından dolayı maliyetler yükselir,
• Kaynak kod değişikliklerinde test kodlarının da gözden geçirilmesi gerekecektir.

Gri Kutu Testi

Uygulamanın çalışma prensipleri ile ilgili kısıtlı bir bilgiye sahipken yapılan teste verilen isimdir.
Sistemin çalıştığı alanda bilgi sahibi olan bir test  mühendisi, daha etkili testler yapabilecektir. Kara kutu testinden farklı olarak bu test türünde test mühendisi, tasarım belgelerine ve veritabanına erişim sağlayabilmektedir. Bu sayede çok daha uygun veri kümeleri ile daha detaylı test senaryoları hazırlayabilmektedir.

Bu test türünün;
  Avantajları:

• Hem kara kutu hem de beyaz kutu testlerinin güçlü yanlarından faydalanır,
• Kaynak koda ihtiyaç duyulmaz, bunun yerine arayüz tanımları, tasarım kararları ve gereksinimlere göre test yapılır,
• Tasarımcının değil son kullanıcının bakış açısıyla testler yapılır.

  Dezavantajları:

• Kaynak koda erişim olmadığı için testlerin kapsama oranı sınırlı olacaktır,
• Her girdi türünü denemek zaman kaybı olabilir, diğer türlü, diğer iş akışları yeterince test edilmeyebilir.

Bu 3 yöntemi şu şekilde karşılaştırabiliriz:

Kara Kutu Testi	Gri Kutu Testi	Beyaz Kutu Testi
Uygulamanın dahili çalışma mantığının bilinmesine gerek yoktur.	Test mühendisi, uygulamanın dahili çalışma mantığı ile ilgili sınırlı bilgi sahibidir.	Test mühendisi, uygulamanın dahili çalışma mantığı ile ilgili detaylı bilgi sahibidir.
Test mühendisi tarafından yapılır. Son kullanıcı tarafından da yapılabilir.	Son kullanıcı tarafından yapılması zordur.  Test mühendisi ve yazılım geliştirici tarafından yapılabilir.	Yazılım test mühendisleri ve yazılım geliştiriciler tarafından yapılır.
Daha kısa zamanda ama daha düşük kapsama oranı ile testler yapılabilir.	Diğer iki yöntemin arasındadır; kısmi olarak zaman ve efor harcanır.	En çok zaman ve efor harcanan testlerdir.
Algoritma testi için uygun değildir.	Algoritma testi için uygun değildir.	Algoritma testi için uygundur.
Sadece deneme-yanılma yöntemi ile yapılabilir.	Veri türleri ve dahili sınırlar test edilebilir.	Veri türleri ve dahili sınırlar daha kapsamlı olarak test edilebilir.

"Bu 3 test türünden hangisi ile test yaparsam uygulamamızı en kapsamlı şekilde test etmiş oluruz" şeklinde bir soru sorulacak olursa, doğal olarak cevap, "her 3 test türünü de kullanarak yapılan test" olacaktır.

Yazılım Projelerinde Müşteri İletişiminin Önemi

Her ne kadar yazılım mühendisliği yoğun teknik bilgiler gerektirse de en nihayetinde yapılan iş bir müşteri / kullanıcı grubunun ihtiyaçlarını karşılamak üzere yapılır. Dolayısıyla ciddi miktarda sosyal beceriler de gerektirir.

Bu sebeple, hem ürünün geliştirilmesi için bütçe ayıran Müşteri ile hem de ürünü kullanacak Son Kullanıcı ile yakın iletişimde olmak, sonradan ortaya çıkabilecek kullanım zorluklarını çok daha erken bir zamanda ortadan kaldırmak için fırsatlar sağlamaktadır.

Bu faydaları şu şekilde sıralayabiliriz:

• Sözleşme Aşaması: Bu aşamada ihale çağrı dosyasında, müşteri ve son kullanıcı menfaatine olacak olan ancak sözleşmede belirtilmemiş idari ve teknik konularda müşteriye fikir sunulabilir. Örneğin, ürünün hedeflenen performansı, donanım altyapısı, engelli kullanıcıların da sistemi kullanmasını kolaylaştıran erişebilirlik isterleri gibi konularda önerilerde bulunabiliriz. Yine bu aşamada müşteri ve son kullanıcı hakkında mümkün mertebe detaylı bilgi sahibi olmak, nihai ürünün kalitesini artırıcı faydalar sağlayacaktır.

• Analiz Aşaması: Son kullanıcının nasıl bir ortamda, hangi şartlar altında, hangi işi, nasıl ve neden yaptığı, iş akışının ne olduğu, bu akışta kimlerin hangi sorumlulukları ve sınırlamaları olduğu gibi ürün için son derece önemli olan "kullanım durumları", kullanıcı ile empati kurularak, ortaya çıkarılmış olacaktır.

• Geliştirme Aşaması: Sözleşmede "Proje İlerleme Raporları" istenmemiş bile olsa, müşteri temsilcilerini projenin gidişatı hakkında bildirmek ve ürün ortaya çıktıkça sunumlar yapmak, müşteri temsilcilerinin projenin sağlıklı bir şekilde ilerlediğini görmeleri bakımından faydalıdır.

• Kabul Aşaması: Kabul işlemleri öncesinde oryantasyonlar verilerek, kabul sürecine müşteri temsilcilerinin en iyi şekilde hâkim olmaları sağlanır ve akıllarında herhangi bir soru işareti kalmaz.

• Ürünün Devreye Alınması: Bu aşamada yüklenici şirketin personelinin, son kullanıcı ile yakın çalışması, ürünün kullanıcı tarafından sahiplenilmesi, eski sistemden yeni sisteme geçişin hızlandırılması, ürünün nihai ortamında çalışma performansının yakından takip edilmesi gibi pek çok konuda fayda sağlar. Bu aşamada özellikle dikkat edilmesi gereken konu, kullanıcıdan gelecek olan istek / hata bildirimlerine çok hızlı bir şekilde geri dönüş sağlamak, ürünün kullanımının sekteye uğramasına engel olmaktır.