Yıllar içinde mülakatlarda karşılaştığım temel sorunları burada paylaşıp, yeni mezunların iş başvurularında başarı şanslarını artırmalarına yardımcı olma amacıyla bu sunumu hazırladım. Firmanın ve iş ilanının incelenmesi ilk başlarda biraz zaman alabilir ancak bu alışkanlığı edindiğinizde çok hızlı bir şekilde tüm süreci tamamlayabileceksiniz.
FİRMANIN ARAŞTIRILMASI
Nasıl ki firmalar, özgeçmişleriniz üzerinden sizleri incelerlerse, siz de firmayı mümkün olan tüm yöntemlerle araştırmalısınız; zaten firmaların beklentileri de bu yöndedir.
Firmayı araştırmanın sizin için en az iki olumlu geri dönüşü olacaktır: 1) Firmalar, kendilerini ciddiye aldığınızı ve size yatırım yapabileceklerini düşüneceklerdir, 2) Yanlış bir firma seçme riskini azaltmış olacaksınız.
Firmayı internette (Google, firmanın internet sitesi, İş İlanı Siteleri, glassdoor.com, …) araştırın:
– Hangi sektörde çalışıyorlar,
– Firmanın çalıştığı sektördeki ana rakipleri kimlerdir,
– Daha önce hangi işleri bitirmişler,
– Bu işleri kimlere yapmışlar,
– Hangi alanlarda katma değer üretmektedirler,
– Hangi kalite standartlarına sahipler,
– Çalışan profili nedir,
– Firmanın vizyonu nedir.
Firma ve firmanın bitirdiği işler ile ilgili Google’da arama yapın; (ciddi dergi, site, bloglarda) herhangi bir olumsuz blog, makale, haber var mı?
Bu olumsuzlukları gidermesi için şirkete nasıl bir katma değer sağlayabileceğinizi listeleyin.
Firmanın bitirdiği işleri (yüzeysel de olsa) inceleyin ve bu işleri daha da “iyi”leştirmek için aklınıza gelen birkaç öneriyi listeleyin.
Firmanın sahip olduğu kalite standartlarının (eğer bilmiyorsanız) hangi amaca hizmet ettiğini öğrenin. Örneğin ISO, CMMI, AQAP gibi standartlar hakkında (yüzeysel bile olsa) bilgi sahibi olun.
Çalışanların mezuniyet dereceleri nedir? – Lisans öncesi, Lisans, Yükseklisans ve Doktoralı çalışan sayısı nedir?
– Firma yükseklisans ve doktora çalışmalarını destekliyor mu? Hangi şartlarda destekliyor? [Yüksekeğitimi destekleyen firmaların Araştırma-Geliştirme ve İnovasyon yetenekleri yüksektir. Bu yetenekleri yüksek firmalar çalıştıkları sektörde daha yüksek rekabet gücüne sahip olurlar. Daha yüksek rekabet gücünün çalışanlara yansıması iş sürekliliği, çalışan memnuniyeti ve rekabetçi ücret şeklinde olacaktır.]
İŞ İLANININ İNCELENMESİ
Başvurduğunuz / başvuracağınız iş ilanını (ezberlercesine) inceleyin !
İlanda belirtilen yetkinlikler, özellikler ve deneyimler sizinle ne kadar uyumlu?
– Eğer ilanda belirtilen özelliklerden birkaçını karşılayamıyorsanız;
Bu eksikliklerinizi kısa sürede giderebilir misiniz? O zaman görüşme gününe kadar bu eksikleri giderin.
Bu eksiklikleri gidermek uzun sürecekse ve mülakatta bu eksiklikleriniz ortaya çıkarsa (ki çıkacaktır), bahsi geçen eksiklikleri gidermek için çalışmaya başladığınızı belirtin (ve gerçekten de çalışmaya başlayın !).
İş ilanında belirtilen tüm gerekliliklere sahip olduğunuzu ispatlayacak belgeleri hazırlayın (özgeçmiş, okul döneminde yapılan projeler, katıldığınız seminer / eğitim sertifikaları,…).
İlanda bilmediğiniz kelime / terim / tanımlar var mı? Bunların ne olduğunu mutlaka öğrenin! Mülakatta sorulacağından emin olabilirsiniz.
İlanda yazmasa bile, sahip olduğunuz özellikleri / yetkinlikleri bir liste haline getirin. Mülakatta can kurtarıcı olabilir !
MÜLAKAT
Görüşmeye mutlaka 15 dakika erken gidin. Bunun faydaları:
– Görüşme öncesi doldurmanız istenen belgeler olabilir, bunları doldurup tam zamanında görüşmeye başlayabilirsiniz,
– Herhangi bir sebeple gecikme ihtimalini en aza indirmiş olursunuz, böylece görüşmeyi yapacak kişilerin gözünde puan kaybetmesiniz,
– Aynada kendinize çeki düzen vermek için bolca zamanınız olur.
Mutlaka temiz olun ve işe uygun giyinin.
Yanınızda mavi renk bir dolma kalem / tükenmez kalem bulundurun.
Firmayı ve iş ilanını incelerken aldığınız notları, özgeçmişinizin bir kopyasını, sertifikalarınızın kopyalarını, mülakatta soracağınız soruların listesini de mutlaka yanınızda bulundurun.
Firmaya girdiğiniz andan itibaren “her şeyi” inceleyin: duvardaki resimleri, ofisi, yangın söndürme cihazlarını,… Yani “her şeyi” !
Kendinize güvenin ve bunu görüntünüze yansıtın: Rahat Olun, Dik Durun, Gülümseyin !
Eğer bir şey içmek isteyip istemediğiniz sorulursa sadece su isteyin; çay, kahve veya gazlı bir içecek risklidir.
Ayrıca, yanınızda kağıt mendil bulundurmanız da iyi olacaktır.
Her ne olursa olsun görüştüğünüz kişilere karşı saygılı olun.
Söz sırası size geldiğinde (gerekiyorsa) kendinizi tanıtın; görüşmeyi yapanlar özgeçmişinizi incelemişlerdir fakat bunu bir de sözle duymak isteyeceklerdir.
Size sorulan soruyu tamamen dinlemeden (yani soru bitmeden) cevap vermeye başlamayın.
Soruyu tam olarak anlamadıysanız, tekrar edilmesini isteyin: bu sizi yanlış / eksik bir cevap vermekten kurtarır.
Mülakat süresince bilgi seviyenizi ölçmek için çok çeşitli sorular sorulacaktır. Bu sorulara tam ve anlaşılır cevaplar vermeye çalışın.
Bilmediğiniz konuda bir soru gelirse, konuyu net olarak bilmediğinizi ama bu konu hakkında fikir yürütebileceğinizi belirtin; çoğunlukla fikir yürütmeniz istenecektir. İyi düşünün, bağlantılar kurun ve cevabınızı verin.
– Net olarak bilmediğiniz bir konuda biliyormuşcasına cevap vermeye çalışmak sizi çok zor bir duruma sokabilir.
Eğer iş ilanında yabancı dil belirtilmişse, mülakat tamamen o dilde olabileceği gibi, o dili bildiğinize emin olmak için kısmen de olsa o yabancı dilde birkaç cümle duymak isteyebilirler.
Buna hazırlıklı olun. Eğer pratiğiniz yoksa, yabancı dil bilen bir arkadaşınız ile pratik yapın. Bu, mülakatta daha akıcı konuşmanızı sağlayacaktır.
Kendinizi sürekli geliştirdiğinizi vurgulayın:
– Ve gerçekten de geliştirin; herhangi bir konuda rekabeti kazanmanın en güvenilir yolu Sürekli Gelişme’dir.
– Firmaların bir “yeni mezun”da aradıkları en önemli iki özellik “kendini geliştirme” ve “işe isteklilik”tir.
Kendinizi geliştirmek için süreli yayınları (dergiler), makaleleri, internet sitelerini,… takip edin, mülakatta bu yayınlardan bahsedin.
– Eğer gerçekten takip etmiyorsanız, 1-2 soruda bu anlaşılacaktır.
Özgeçmişinize yazdığınız veya mülakatta söylediğiniz her bir kelime size soru olarak gelebilir:
– Eğer yabancı dil bildiğinizi yazmışsanız, konuşmanız istenecektir,
– “Kurumsal bir firmada çalışmak istediğim için başvurdum” diyorsanız “Kurumsal kelimesini açıklar mısınız?” diye sorulacaktır,
– “Kitap okumayı çok severim” dediyseniz “Son okuduğunuz kitap hangisiydi? Konusunu anlatabilir misiniz?” denecektir,
– 3DS Max kullanabildiğinizi yazdıysanız, “İşte bilgisayar, işte 3DS Max, bir animasyon çizebilir misiniz?” denecektir,
İtiraf edelim, kimse fazla mesai yapmaktan hoşnut olmaz. “Fazla mesai sizi rahatsız eder mi?” diye sorulursa “Kesinlikle hayır, aksine çok severim fazla mesaiyi” gibi bir cevap vermeyin, hiç inandırıcı değil.
Özellikle özel sektörde, kimi zaman fazla mesai yapma ihtiyacı olabilmektedir. Bu gibi bir durumda firmanın menfaatleri icabında elinizden geldiğince destek olabileceğinizi belirtmeniz yeterlidir.
Ve lütfen, stres yapmayın !
– Bir parça heyecan hem sizi uyanık tutacaktır, hem de işe karşı heyecanlı olduğunuzun bir göstergesi olacaktır.
– Ama stres, doğru cümle kurmanızı bile engelleyecek ve görüşmecilerin sanki hiçbir şey bilmediğiniz kanısına kapılmalarına sebep olabilecektir.
Fırsat buldukça firmayı detaylı olarak incelediğinizi, işe ne kadar uygun olduğunuzu ispat edebilmek için daha önceden hazırladığınız listelerde (bakınız “Firmanın Araştırılması” ve “İş İlanının İncelenmesi” sayfaları) önem verdiğiniz konular hakkında konuşun.
Özellikle, firmaya katma değer sağlayacağınızı düşündüğünüz konular varsa, bunları belirtin. – Bu, sizi diğer tüm adaylardan ayıracaktır.
Size “Sizin sormak istedikleriniz var mı?” diye sorulduğunda daha önceden hazırladığınız soruların listesini çıkarın ve (5 dakikayı geçmemek kaydıyla) sorularınızı sorun.
– Bu, sizin firmaya ve işe olan ilginizin bir göstergesidir.
– Ayrıca, firmanın ve işin size uygun olup olmadığını anlamanıza yardımcı olacaktır.
Mülakat sona erdiğinde, size bu şansı tanıdıkları için görüşmecilere teşekkür edin, “umarım birlikte çalışma imkanımız olur” (veya benzer bir cümle) ile görüşmeden ayrılın.
Görüşme sonrasında kendi performansınızı değerlendirin; hangi sorulara cevap veremediniz, hangi durumlarda tutukluk yaşadınız / paniklediniz, özetle, neleri yanlış yaptığınızı liste haline getirin ve bu eksikliklerinizi ilk fırsatta giderin.
– Bir mülakat sizin için olumlu sonuçlanmasa bile, size mülakat deneyimi kazandırmış olacaktır,
– Ayrıca olumsuzluğa neden olan sebepleri tespit edip gidererek daha da güçlenmenize yardımcı olacaktır.
